Odłożomy na chwilę granie w Odyssey i zajmijmy się naprawdę głośnymi sprawami. Od czerwca 1972 roku robiło się co raz głośniej, zwłaszcza w strukturach gier na automaty. Powodem tego było powstanie pierwszej potężnej firmy produkującej gry wideo, która wręcz zalała rynek konsumencki, a konkurenci potrafili tylko klonować ich produkty. Oto krótka historia firmy Atari.
Atari
W 1971 roku Nolan Bushnell i Ted Dabney założyli niewielką firmę inżynieryjną Syzygy Engineering, która zaprojektowała i zbudowała Computer Space - pierwszą na świecie komercyjną grę na automaty dla firmy Nutting Associates (o której z resztą pisze w innym poście). Po dość dużym sukcesie para postanowiła zawodowo zająć się produkcją gier, ale musiała znaleźć jeszcze kogoś z doświadczeniem. Tak dołączył do nich Al Alcorn jako pierwszy inżynier projektowania. Firma Syzygy nigdy nie została formalnie włączona. Przed założeniem Atari, Bushnell rozważał różne terminy z gry Go, ostatecznie wybierając słowo atari, które w języku japońskim oznacza "zwycięstwo" a w samej grze oznaczało groźbę przejęcia kamieni przez przeciwnika. Atari zostało zarejestrowane w stanie Kalifornia w dniu 27 czerwca 1972 r.
Jeszcze w tym samym roku Atari wydało swoją pierwszą grę na automaty, Pong, która była jednym z największych sukcesów nie tylko samej firmy ale jakiejkolwiek firmy z branży gier wideo. Przez grube lata żadna inna firma nie potrafiła pobić rekordu przychodów i rozgłosu swojej gry, aż dopiero po kilkunastu latach udało się to Nintendo, wydając Super Mario Bros. 3 na NESa.
W 1973 r. Atari potajemnie wyhodowało własnego konkurenta zwanego Kee Games, którego szefem był sąsiad Nolana, Joe Keenan, aby ominąć naleganie dystrybutorów pinballowych na ekskluzywne umowy dystrybucyjne; zarówno Atari, jak i Kee mogli sprzedawać praktycznie tę samą grę różnym dystrybutorom, z których każdy otrzymywał "ekskluzywną" ofertę. Kierowanie przez Joe Keenana spółki zależnej doprowadziło w tym samym roku do awansowania na prezydenta Atari.
W 1976 roku Bushnell, poprzez firmę Grass Valley z siedzibą w Kalifornii, Cyan Engineering, rozpoczął opracowywanie elastycznej konsoli, która była w stanie grać w cztery istniejące gry Atari. Rezultatem była kolorowa konsola Atari VCS (później przemianowana na 2600, kiedy 5200 zostało wydane). Konsola była wielkim hitem i sprzedawała się znakomicie. Do tej pory jest najdłużej produktywną i sprzedającą się konsolą w dziejach. Cena początkowa konsoli wynosiła 199 $ (odpowiednik 857 $ w 2023 r.) Obejmowała ona konsolę, dwa joysticki, parę łopatek i dziewięć startowych gier. Bushnell wiedział, że miał inny potencjalny as w rękawie, ale wprowadzenie maszyny na rynek byłoby niezwykle kosztowne. Poszukując inwestorów zewnętrznych, Bushnell sprzedał Atari firmie Warner Communications w 1976 roku za około 28-32 mln USD, wykorzystując część pieniędzy na zakup rezydencji Folgers. Nolan nadal nie zgadzał się z Warner Management co do kierownictwea firmy, zaprzestaniem podziału pinballa i, co najważniejsze, rezygnacją z 2600. W 1978 r. Kee Games zostało rozwiązane. W grudniu tego roku Nolan Bushnell został zwolniony po kłótni z Mannym Gerardem. "Zaczęliśmy walczyć jak pies z kotem, a potem odpadły koła w naszej "maszynie" i jesienią panowie z Warner mnie zwolnili" - wspomina Bushnell. "Mówią, że ja chciałem rozwodu, a to była wzajemna separacja."
Zespół Warnera oszacował, że 2600 miało żywotność około trzech lat (co było kompletną bzdurą); następnie przystąpił do budowy najpotężniejszej maszyny możliwej w tym okresie. W połowie wysiłku rozpoczęła się rewolucja w komputerach domowych, co doprowadziło do dodania klawiatury i funkcji do produkcji Atari 800 i jego mniejszego rodzeństwa, 400. Nowe maszyny odniosły sukces, kiedy w końcu stały się dostępne w dużych ilościach w 1980 roku. Atari wydało w 1982 r. konsolę do gier następnej generacji, Atari 5200. Nie udało się powielić sukcesu z powodu niezgodności z biblioteką gier 2600, niewielką ilością gier dedykowanych na konsolę i beznadziejnych kontrolerów.
Pod przewodnictwem nowego prezesa Atari, Raymonda Kassara, firma osiągnęła największy sukces, sprzedając miliony 2600 i komputerów. W szczytowym momencie Atari stanowił jedną trzecią rocznego dochodu Warnera i był najszybciej rozwijającą się firmą w historii Stanów Zjednoczonych. Jednak na początku lat osiemdziesiątych pojawiły się problemy, ponieważ ingerencja nowojorskiego kierownictwa Warnera w coraz większym stopniu wpływała na codzienne operacje. Komputer domowy, konsola do gier wideo i dywizje arkadowe działały niezależnie i rzadko współpracowały. W obliczu zaciętej konkurencji i wojen cenowych na konsolach gier i rynkach komputerów domowych Atari nigdy nie było w stanie powielić sukcesu 2600.
Po tych problemach nastąpiła katastrofa rynku gier wideo w 1983 r. , której straty sięgnęły ponad 500 milionów dolarów. Cena akcji Warnera spadła z 60 do 20 dolarów, a firma zaczęła szukać nabywcy z powodu kłopotliwego podziału. W 1983 roku Ray Kassar zrezygnował, a kierownictwo zaangażowane w fuzję z twórcą Famicoma - Nintendo straciło kontrolę nad negocjacjami, ostatecznie zabijając umowę. Z problemami finansowymi Atari i zwycięskim sukcesem Famicoma w Japonii po wydaniu 16 lipca 1983 roku, Nintendo olało Atari i zdecydowało się pozostać niezależnym. Warner natomiast odszprzedał Atari firmie Tramiela.
Pod zarządem Tramiela, wykorzystano pozostałe zasoby zapasów konsol do gier, aby utrzymać firmę na powierzchni, podczas gdy zakończyli prace nad 16/32-bitowym systemem komputerowym, Atari ST . ("ST" oznacza "szesnaście / trzydzieści dwa", odnosząc się do 16-bitowej magistrali urządzeń i 32-bitowego rdzenia procesora.) Komputer był dość dobrze sprzedajnym się sprzętem, na którego wydano sporo gier. Ostatecznie jednak przegrywał on rywalizację z Amigą 500 i sprzedaż stopniowo spadała.
W 1989 roku Atari wydało Atari Lynx, przenośną konsolę z kolorową grafiką. Niedobór części spowodował, że system nie został wydany w całym kraju w sezonie świątecznym w 1989 roku, a Lynx stracił udział w rynku z kolei na rzecz Game Boya firmy Nintendo, która pomimo posiadania tylko czarno-białego wyświetlacza była tańsza, miała dłuższy czas pracy na baterii i miała znacznie większą dostępność. Niestety o wiele lepsza konkurencja wykańczała Atari.
Do 1996 r. seria przegranych procesów sądowych zostawila Atari z milionami dolarów długu w banku, ale niepowodzenie Lynxa i jeszcze gorszego niewypału - Jaguara postawiło firmę bez produktu do sprzedaży. Tramiel i jego rodzina również chcieli odejść z biznesu. Rezultatem była szybka kolejność zmian własnościowych. W lipcu 1996 r. Atari połączyło się z JTS Inc., krótkotrwałym producentem dysków twardych, tworząc JTS Corp. Rola Atari w nowej firmie w dużej mierze stała się rolą posiadacza właściwości Atari i niewielkie wsparcie, a w konsekwencji nazwa w dużej mierze zniknęła z rynku.
W marcu 1998 roku JTS sprzedał nazwę i aktywa Atari firmie Hasbro Interactive za 5 milionów dolarów - mniej niż jedna piąta tego, co Warner Communications zapłacił 22 lata wcześniej. Ta transakcja dotyczyła przede wszystkim marki i własności intelektualnej, która obecnie wchodzi w skład działu Atari Interactive firmy Hasbro Interactive. Nazwa marki ponownie zmieniła właściciela w grudniu 2000 r., kiedy to francuski producent oprogramowania Infogrames przejął firmę Hasbro Interactive.
A co dzisiaj słychać u Atari? No nic dobrego. W 2021 roku firma wydała kolejną konsolę, a czym można raczej ją nazwać remakiem 2600 - konsolę VCS. Konsola pozwala na dostęp do ponad 100 klasycznych gier doskonale znanym fanom tej marki. W Atari Game Store można nabyć gry dostosowane do nowego kontrolera. Co ciekawe producentowi udało się przenieść oryginalne tytuły z Atari 2600. Biblioteka tytułów obejmuje gry Atari, tytuły Indie oraz Retro. Co ciekawe konsola wspiera platformę gamingową Google Stadia, która zawiera wiele interesujących gier. Atari VCS nie jest jedynie konsolą do gier. Sprzęt może zostać podłączony do monitora i pełnić rolę pełnoprawnego komputera. Użytkownik może zainstalować system Windows, Ubuntu lub chromeOS. W połączeniu z bezprzewodową klawiaturą i myszką można komfortowo korzystać z Atari VCS. Na pokładzie Atari VCS znajdą się aplikacje popularnych serwisów streamingowych. Wśród tytułów znajdziemy m.in Netfliksa, Disney+, HBO Max, Prime Video, Hulu, Facebook, Apple TV, czy Spotify.
Niestety. Tyle fajnych rzeczy okazało się kolejną klapą wśród innych klap Atari. Urządzenie nie odniosło spektakularnego sukcesu, a raczej trzeba mówić tu o porażce – pierwsze recenzje nie były szczególnie pochlebne, a w swoim najnowszym raporcie finansowym Atari mówi, że sprzedaż konsol i kartridży VCS spadła „z 2,3 mln euro do 0,2 mln euro” w porównaniu z poprzednim półroczem.
I tak wygląda dzisiaj obraz Atari. Kiedyś piękny Pan w garniturze kręcący biznesy, dzisiaj żul odbijający się od śmietnika do śmietnika, który gdzieś dostanie 2 złote ale zaraz je wyrzuci w błoto... Ale na serio dzisiaj mało kto słyszy o Atari i wie, w jakim punkcie się znajduje. Ciężko też połapać się pod jaką jest firmą i kto nim rozporządza. No cóż, starość nie radość...
Komentarze
Prześlij komentarz